Ruch jako kod dostępu do mózgu. Być może jedyne dostępne nam narzędzie do nieustannego samorozwoju, samodoskonalenia się a więc i samonaprawy. Ale żeby ruch mógł działać w ten sposób, musi być wykonywany ze świadomością zmian jakie w nas zachodzą. I to nie tylko na poziomie intelektualnym – wiem jak to funkcjonuje i co się ze mną dzieje kiedy robię określony ruch – ale na poziomie sensorycznym, emocjonalnym, na poziomie naszej podświadomości i najgłębszych poziomów nieświadomości.

Ruch  małego palca prawej stopy wykonany nie po to aby wydatkować energię albo poruszyć skarpetką na stopie, tylko wykonany po to, aby poczuć, że jest się tym palcem i tą stopą i aby móc zarejestrować całą lawinę zmian jakie zachodzą w mikrosystemie, którym jesteśmy. Na wszystkich jego poziomach począwszy od tego co możemy rejestrować świadomie, aż do zmian które dzieją się na powierzchni błony komórkowej każdej poszczególnej  komórki naszego  ciała. Bo ruch rezonując powoduje zmiany nie tylko w obrębie mechaniki i chemii naszego mikrosystemu, ale być może jest to rezonowanie z mocą zmieniania naszego DNA. Wykonyjąc ruch rezonujemy, oddziałowujemy również na świat zewnętrzny, wpływając na inne mikrosystemy a więc jest narzędziem nie tylko do nieustannego zmieniania nas samych, lecz również do oddziaływania na świat wokół nas. Siłą rzeczy także my podlegamy wszystkim zmianom które zachodzą na zewnątrz.

Ruch w potocznym rozumieniu to ruch celowy – a więc sytuacja, gdzie ruch sam w sobie jest nieistotny – bo nasza uważność skierowana jest na cel . Ważny jest cel dla któego go wykonujemy.
Ruch staje się wtedy tylko środkiem. Nawet jeśli jest to trening sportowy, albo gimnastyka korekcyjna- ruch jest środkiem do zwiększenia naszego potencjału ruchowego , zwiększenia wydolności. Podobnie jest z ruchem, który wykonujemy nie uzmysłąwiając go sobie. Czytasz ten tekst, poruszasz gałkami ocznymi – a więc mięśnie wykonują pracę , ale ty tej pracy nie rejestrujesz, tak jak nie zauważasz ruchu warg, języka…, to wszystko dzieje się automatycznie – tak wykonywany  ruch jest ruchem utrwalającym,wzmacniającym a być może usztywniającym czy wręcz uszkadzającym twoje schematy i nawyki ruchowe, twoje wyobrażenie i poczucie tego kim jesteś. Terapeutyczną moc zmiany ma ruch wykonywany nie po coś, ale ruch który staje się  „pretekstem” do moderowania, zmieniania, nieustannego rozwijania siebie.

Ruch  wykonany świadomie staje się jedynie pretekstem bo celem jest czucie siebie  bardziej. Nieustanne uczenie przez rozpoznawanie siebie na róznych poziomach w trakcie jego wykonywania. Ruch zamienia się w narzędzie do wkodowywania przez nas samych nowych danych o nas samych  w naszym mózgu. Tak jak robiliśmy to od pierwszych chwil naszego życia.  A ponieważ już nie jesteśmy dziećmi, mamy określone  nawyki ruchowe,utrwalane i niezmieniane od lat,  napięcia, spastyki i uszkodzenia – więc powolny ruch zamienia się w terapie. Najpierw w narzędzie do zdiagnozowanai siebie, rozpoznania na metapoziomie gdzie jest uszkodzenie, skąd idzie ból, jakiego użyć napięcia żeby ruch popłynął miękko zamiast szarpiącego bólowego spastycznego ruchu, a póżniej w lekarstwo. Lekarstwo czyli proces dezintegrowania, wygaszania starego nawyku ruchowego i   integrowania a więc tworzenia  w to miejsce nowego. Żeby życie nie bolało.
Podobne a może nawet większe oddziaływanie ma ruch który tylko odczuwamy, bez konieczności świadomego wykonywania go. A wiec ruch wykonywany przez nauczyciela (terapeutę) który porusza naszymi kośćmi a my go jedynie odczuwamy i rejestrujemy jego moc nanoszenia zmian na wszystkich poziomach naszego jestestwa.

Ale żeby to się mogło wydarzyć, ważne jest jak i po co nauczyciel porusza nami. Dlaczego wprawia nasze ciało w ruch. Jeśli będzie to robił w celu naprawienia nas, skorygowania, zmienienia nas, dopasowania  naszego ciała do swoich  wyobrażeń o tym  kim powinniśmy być i jak powinniśmy się poruszać  – wtedy to działanie będzie inne. Istnieje ryzyko, że  nasz układ nerwowy może to rozpoznać  jako atak, formę niechcianej ingerencji i uruchomi działania obronne. Wtedy działanie może być odwrotne do zamierzonego. zamiast poprawy będzie pogorszenie. W wypadku porażonego mózgu – reakcją może być zwiększenie spastyczności i nasilenie ruchów bękarcich.
Jeśli nauczyciel  porusza naszym ciałem, a ruch który wykonuje jest tylko pretekstem – i jeśli robi to jedynie po to,  żeby dać nam możliwość byśmy poczuli siebie, tego kim jesteśmy i jak się zmieniamy na każdym jego etapie.

Żebyśmy mogli rozpoznać co  dla nas jest dobre a co nas uszkadza , kiedy pojawia się w nas uczucie dobrostanu a kiedy znika czy wręcz przechodzi w dyskomfort albo ból. Jeśli w trakcie takiej lekcji, dotyku nie rozpoznamy jako zagrażającego tylko jako wzmacniający i rozwijający – to taka lekcja jest początkiem procesu do samonaprawy. Układ nerwowy żeby móc nanieść zmianę musi wiedzieć czego ma szukać. Lekcje są właśnie po to, żeby układ nerwowy rozpoznał i wiedział czego szukać żeby poprawić jakość życia „gospodarza”. Bo on jest mądry a instynkt przetrwania jast nadrzędną jego zasadą. Lekcje są również po to by nasz  układ nerwowy / a więc my na poziomie każdej komórki naszego ciała / mogli rozpoznać, oddzielić to, co nasze od tego co  zostałao nam narzucone w procesie rozwoju.  To co nam potrzebne – od tego co już tylko nas usztywnia i uszkadza.
Tak prowadzony ruch staje się dla naszego mózgu tym, czym latarnia morska  jest dla zagubionego statku na morzu.

Jeśli układ nerwowy rozpozna i zarejestruje, że ciało nie musi boleć a ruch może dziać się bez wysiłku – wtedy będzie wiedział czego szukać. Ale żeby móc szukać – musi wiedzieć że to jest możliwe. A więc ruch jak światło w tunelu – żeby mózg  wiedział czego szukać. Początkiem procesu samonaprawczego, samorozwojowego, samouzdrawiającego. Proces wymaga czasu,czasem  wymazania starych danych o nas samych i zintegrowania nowych wiadomości o tym, kim jesteśmy a raczej kim nieustannie stajemy się. To proces nieustannej dezintegracji i integracji – ale to co się potem pojawia w nas – czy to na poziome innej organizacji ruchu czy emocji – to jest to nasze własne, wypływa to z naszych trzewi i naszego środka.  A nie dane nam, narzucone czy wkodowane w nas w procesie terapii. Tak działa metoda. Jest to dostępne nam wszystkim, niezależnie od naszego miejsca na osi czasu  życia na której nieustannie jesteśmy.

Wszystko zależy od pryzmatu, przez który postrzega się trudność. Tradycyjne, terapeutyczne punkty widzenia patrzą na „problem” jak na coś do poprawy. Praca ta działa często dość skutecznie, by przenosić to potem do innych wyzwań. A co zrobić, gdy to nie działa? Nazbyt często wówczas pacjent obwiniany jest za pasywność, opór, odejście od zasad pracy. Nie jest to zbyt sprawiedliwe wobec osoby potrzebującej, jak też wobec specjalisty, który z nim pracuje. Rzecz jasna, czyni się tak mając u podstaw najlepsze intencje, zamyka to jednak drzwi do osiągnięcia głębszego zrozumienia i odkryć, które mogłyby pomóc. Niektórzy potrafią wyzdrowieć ponad stan oczekiwany przez lekarzy i terapeutów. Skąd taka możliwość?

Na tym polegał geniusz Dr. Feldenkraisa. W jego podejściu, starał się on zrozumieć jak działa uczenie się, jako jedna z ważniejszych funkcji naszego układu nerwowego, w jaki sposób pobiera i przetwarza informacje. Układu, który podłączony jest nie tylko do układów wewnątrz nas, ale również do zewnętrznego świata. Działamy jak system, w którym żadne z miejsc nie może być nazywane „problemem”, bez wzięcia pod uwagę reszty jaźni / osoby i środowiska , w którym ona istnieje.

Punkt ciężkości przesunięty jest tu na paradygmat uczenia się. Stanowi on kontekst, poprzez który trudność dostrzegana jest jako element twórczy wobec sytuacji, podczas których pobierane są i użytkowane nowe informacje, w celu tworzenia nowych form działania. Część tego przesunięcia leży w zdolności zrozumienia jak działa ów układ. Jak odbywa się uczenie się i jak nieprzewidywalne są jego drogi. W rozumieniu jak małe zmiany mogą z czasem prowadzić do wielkich transformacji. Jej skuteczność leży w jej włączającym charakterze, przeciwstawnej sile wobec wykluczenia.

Jest to interakcja z kimś, nie oddziaływanie na kogoś. Większość pomyśli, że w tej metodzie pracuje się „z kimś”. Jednak jak w zasadzie nieoznaczoności Heisenberga, obserwator wpływa na eksperyment poprzez własną uwagę. W dalszej części tego tekstu postaram się to przybliżyć.

Metoda jest raczej środkiem do odkrycia potrzeb jednostki, niezbędnych do rozwoju, niż stosowaniem przepisu, lub techniki na danej osobie.

Nazbyt często poprawa zdrowia, rozwój i odzyskanie sprawności postrzegane są jako odrębne rzeczy, potrzebujące odmiennych dróg. Jednak wszystkie ludzkie funkcje mają pewne wspólne cechy. Jako ludzie, myślimy.. czujemy.. odczuwamy. I poruszamy się. Te aspekty naszej tożsamości są zawsze obecne, pomimo iż jeden z nich zawsze bardziej wysuwa się w przód. Dostęp do myślenia może być rzeczą skomplikowaną. Jednak dostęp do naszego sposobu poruszania jest natychmiastowy i konkretny i stanowi on podstawę naszych interakcji. Na tym polegał geniusz Dr. Feldenkraisa, wskazujący w jaki sposób ruch jest elementarną rzeczą wobec wszystkiego co czynimy.

Zastosowania metody są szerokie. Przez wielu używana do samoleczenia, znana jest bardziej ze swej skuteczności w pomocy osobom z ograniczeniami ruchowymi, podnoszącymi się po wypadkach i chorobach neurologicznych. Udowodniła ona swoją skuteczność w pracy z dziećmi z neurologicznymi i ruchowymi ograniczeniami.

Dr. Feldenkrais wierzył, że jeśli coś nie ma wymiaru osobistego, to nie warto tego rozwijać. W istocie trening mający z osoby uczynić nauczyciela metody Feldenkraisa jest skrajnie osobisty. Osoba w tym procesie zrozumieć musi jak używa i organizuje sama siebie, by móc skuteczniej pracować z innymi.
Oto przykład. Jeśli siedzisz, wstań i usiądź kilka razy i poczuj jak to robisz. Teraz zrób to znowu przytrzymując ciasno swój brzuch. Czy czujesz jak przytrzymywanie brzucha oddziaływuje na Twoja czynność wstawania i siadania? Będąc dotykanymi, tworzymy interakcje z innymi i nami samymi bez uświadamiania sobie tego, a to wpływa na jakość dotyku i jak ta osoba na ten dotyk reaguje. Aby móc czuć osobę „jaśniej”, należy najpierw „jaśniej” poczuć siebie.

Kiedy poproszono mnie o napisanie tego artykułu, chciałem po prostu podać czytelnikowi krótki przegląd metody Feldenkraisa. Ale teraz widzę, że właśnie sposób w jaki ująłem to w tej części tekstu pozwoli wam uzyskać więcej treści i sensu. Wiele lat temu organizowałem warsztaty wizerunku osobistego. Poza wieloma refleksjami, ujrzałem jak bardzo moje samopostrzeganie było oparte na tym jak siebie lubiłem, lub nie. Po latach badania tego odkrycia, zdałem sobie sprawę, że w tej pracy chodzi o pomaganie ludziom, by bardziej siebie lubili. A robię to poprzez metodę Feldenkraisa. Pomaganie innym funkcjonować lepiej, odczuwać mniej bólu, uczyć się rzeczy, których wcześniej nie potrafili, być milszymi dla siebie, to wszystko wynika z lubienia siebie bardziej.
To ważne dla nas wszystkich, a w pracy z dziećmi, to najważniejsze.

Uczyć się jak używać i organizować siebie samego, aby móc skuteczniej pracować z innymi, oto trening metody Feldenkraisa, który zawiera się w minimum 800 godzinach. Uczy się go w ramach profesjonalnego programu treningowego, na terenie całego świata, zgodnie z ogólnie uznanymi zasadami.